De wet in België

In België is iedereen volgens de wet kandidaat-donor, men heeft het wel eens over het principe van veronderstelde instemming. Niettemin kan iedereen zich bij de dienst burgerzaken van de eigen woonplaats registreren als orgaandonor of zich ertegen verzetten. In de praktijk zal men altijd in eerste orde de geregistreerde wil van de persoon zelf volgen.

Als die registratie echter ontbreekt, peilt men bij de nabestaanden naar de wens van de overledene. Op dat moment kan de familie zich in naam van de overledene uitspreken voor of tegen orgaandonatie. Als de overledene zichzelf registreerde of verzette tegen orgaandonatie wordt die wens ingewilligd. De familie wordt dan geïnformeerd, maar niet geconsulteerd.
Met andere woorden: registratie kan de nabestaanden heel wat verwarring en een emotioneel zware beslissing besparen. Registreren als orgaandonor gebeurt eenvoudig en gratis in het gemeentehuis of stadhuis van de eigen woonplaats.

De Belgische wet die orgaantransplantatie regelt, bestaat sinds 13 juni 1986. Met deze wet werd het systeem van automatisch donorschap ingevoerd. Dit betekent dat iedere overledene wordt beschouwd als mogelijke donor tenzij men zelf kenbaar maakte dit niet te willen. De wet heeft ervoor gezorgd dat België één van de koplopers binnen Europa is wat het aantal orgaandonaties betreft. In de praktijk moeten de artsen (als de overleden zich niet heeft geregistreerd) altijd overleggen met de naaste familie alvorens men de organen verwijdert. De wet voorziet dat de nabestaanden zich kunnen verzetten tegen donatie als de overledene er tegen was of men niet weet wat de overledene zelf zou hebben gewenst.
De Belgische wet benadrukt ook een respectvolle behandeling van de donor. De overledene wordt na het wegnemen van de organen opgebaard en kan worden gegroet door de nabestaanden zodat het rouwproces normaal kan verlopen.

Verder stelt de wet dat zowel de donor als de ontvanger van het orgaan anoniem blijven. Ze legt ook vast dat orgaandonatie onbaatzuchtig moet zijn: men mag er dus in geen geval munt uit slaan.

Tenslotte regelt de wet zowel de te volgen procedure bij donatie door een overledene, als de levende donatie. Levende donatie is enkel mogelijk om een familielid of vriend in een levensbedreigende situatie te helpen. De wet benadrukt dat de donor hiervoor vrij en bewust moet kiezen.

ANONIEM

De Belgische wet stelt dat orgaandonatie anoniem moet gebeuren. Dat wil zeggen dat de familieleden van de donor niet weten wie de ontvanger van de organen is en omgekeerd weet de ontvanger van de organen niet wie de donor was.

Veel mensen zijn na hun transplantatie wel nieuwsgierig naar hun orgaandonor. Soms worden daarom wel algemeenheden meegedeeld, bijvoorbeeld of het een man of een vrouw was en hoe oud de persoon was.

De getransplanteerde krijgt ook de kans om via het transplantatiecentrum anoniem een brief te schrijven aan de familieleden van de donor. Meer en meer mensen maken gebruik van deze mogelijkheid om de familie te bedanken en te vertellen hoe het hen gaat. Ook de familieleden van de donor weten vaak graag hoe het met de ontvanger van het orgaan gaat, ze vragen zich af of de operatie geslaagd is.

Soms nemen ze jaren later contact op met het transplantatiecentrum om na te gaan of het nog altijd goed gaat met de ontvanger van het donororgaan.

DONOR REGISTRATIE

Vanaf 1 juli 2020 wijzigt de manier van donorregistratie. Waar dit eerder alleen via de gemeente kon, is er nu ook de mogelijkheid tot donor registratie bij de huisarts, of online via mijngezondheid.be. Hier kan je je wensen met betrekking tot de donatie van organen en menselijk lichaamsmateriaal na je overlijden raadplegen en registreren.